Indicatieloze dagbesteding verlaagt drempels en bespaart zorgkosten 

Ontwikkeld product: De indicatieloze dagbesteding
Indicatieloze dagbesteding maakt het mogelijk om mensen zonder formele indicatie een plek te bieden op de zorgboerderij. Dit verlaagt de drempel voor deelname, vermindert administratieve lasten voor zorgaanbieders én gemeenten, en draagt bij aan het voorkomen van zwaardere zorg. Het doel is toegankelijke, laagdrempelige ondersteuning die tegelijk financieel duurzaam is.

Methode 
Zorgboerderijen sluiten een contract met de gemeente af voor het bieden van dagbesteding zonder dat een Wmo- of Wlz-indicatie nodig is. Deelnemers worden verwelkomd zonder onderscheid: sommige zijn vrijwilliger, anderen deelnemer, maar op de werkvloer vervagen de grenzen.

De intake en het gebruik van administratiesystemen zoals ONS blijven behouden om overzicht te houden. Gemeenten en zorgboerderijen evalueren regelmatig of het budget en de plaatsingen nog passend zijn. Zorgboerderij Rust na Onrust gebruikt het keurmerk ‘Kwaliteit laat je zien!’, en laat – in overleg met de gemeente – de dagrapportages achterwege, zolang andere kwaliteitseisen geborgd blijven.

Betrokken partijen

• Gemeente Reimerswaal
• Gemeente Kapelle
• Gemeente Doetinchem
• Zorgboerderij Rust na Onrust (Reimerswaal, Zeeland)
• Zorgboerderij De Slangenburg (Doetinchem, Gelderland)
• Zorgboerderij De Fochtel (Fochteloo, Friesland)
• Stadskamer Doetinchem (inloopvoorziening)
• Sociale onderneming Hartwerk (onderdeel van De Slangenburg)

Resultaat 

Zorgboerderijen ervaren meer flexibiliteit en minder bureaucratie. Door vaste afspraken met de gemeente is er meer stabiliteit in financiering. Er ontstaat ruimte om in te spelen op individuele situaties, zoals tijdelijke overbelasting thuis of veranderende zorgbehoefte. Deelnemers en mantelzorgers waarderen de laagdrempelige aanpak.

Een belangrijk neveneffect is dat gemeenten en zorgboerderijen elkaar beter begrijpen en vinden in gezamenlijke belangen, zoals preventie, inclusie en doelmatigheid.

Indicatieloze dagbesteding leidt tot een aantal merkbare effecten:

• Drempels verdwijnen: mensen kunnen sneller terecht zonder ingewikkelde procedures.
• Er is minder stigma: niemand hoeft “een stempel” te krijgen.
• Gemeenten besparen op kosten: volgens gemeente Reimerswaal tot wel 30%.
• Preventieve werking: vroegtijdige opvang voorkomt verergering van de zorgvraag.
• Gemeenten en zorgboeren werken nauwer samen in gelijkwaardigheid.

Sidenote 

Hoewel indicatieloze dagbesteding veel voordelen biedt, vragen sommige zorgboeren zich af of het ook risico’s met zich meebrengt. Zonder indicatie is er minder juridische onderbouwing van de zorgrelatie, en ligt de verantwoordelijkheid voor kwaliteit en signalering volledig bij de zorgboerderij. Ook wordt soms gevreesd dat dit type dagbesteding een verkapte bezuiniging is, waarbij risico’s doorschuiven naar de uitvoering.

In de praktijk blijkt echter dat met goede afspraken en betrokken gemeenten, juist ruimte ontstaat om passende en lichte zorgvormen duurzaam te organiseren.

“Het werkt destigmatiserend. Mensen hoeven geen stempel meer te krijgen,” vertelt zorgboer Kees van Hoepen. “We mogen mensen zomaar verwelkomen. Dat is voor iedereen prettig.” Hoewel het kwaliteitskeurmerk 'Kwaliteit laat je zien!' behouden blijft, is er ruimte om sommige administratieve lasten – zoals individuele dagrapportages – los te laten."

Kees Hoepen, Rust na Onrust (Reimerswaal)

Falco Janssen ziet indicatieloze dagbesteding als een kans om inclusiever te werken: “Niemand hoeft een etiket te krijgen. Gemeente en Stadskamer dachten actief mee over hoe dit kon passen binnen het beleid. En via onze sociale onderneming Hartwerk kunnen deelnemers en vrijwilligers meewerken aan groen, houtwerk en catering.” De gemeente blijft nauw betrokken.

Falco Janssen, Slangenburg (Doetichem)

Petra van Rozen ziet veel voordelen: “Je kunt makkelijk op- en afschalen, bijvoorbeeld als het thuis even niet loopt. We bieden een gemiddeld tarief – soms iets te hoog, soms iets te laag, maar gemiddeld klopt het.” Door ook mensen met een Wlz-indicatie te ontvangen, ontstaat wel een spanningsveld in capaciteit. “We zijn flexibel, maar dat vraagt wel meebewegen.”

Petra van Rozen, de Fochtel (Fochteloo)

Materiaal

Nog aan te leveren